Inżynier architekt. Urodził się 29 października 1906 roku w Warszawie jako syn Konstantego
i Michaliny z Pyżewskich. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. Tadeusza
Reytana studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej,
studia ukończył w 1929 roku pracą pisaną pod kierunkiem prof. Tadeusza
Tołwińskiego pt. Regulacja i zabudowa południowej Warszawy.
Dla stolicy pracował i tworzył projekty w prywatnych pracowniach
architektonicznych oraz przedsiębiorstwach budowlanych: przed wojną
rozbudowywał bursy dla młodzieży i baraki dla bezdomnej biedoty
żydowskiej oraz budynki kolonijne dla najbiedniejszych dzieci Warszawy.
Powołany do wojska, ukończył jako podporucznik Szkołę Podchorążych
Rezerwy Saperów i w latach 1935-1939 został oddelegowany
do pracy w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Objął stanowisko głównego
projektanta i zastępcy dyrektora budowy Wytwórni Amunicji nr 3 w Nowej
Dębie. Był to jeden z największych obiektów przemysłu zbrojeniowego
w Centralnym Okręgu Przemysłowym. Po ewakuacji wytwórni
9 września 1939 roku wrócił do okupowanej Warszawy. Brał udział
w kampanii wrześniowej w wojskach saperskich w randze porucznika.
Został zatrudniony w Stołecznym Komitecie Samoobrony Społecznej i do
1944 roku prowadził inwentaryzację zniszczeń z września 1939,
projektował też odbudowę zniszczonych obiektów. Był aktywnym członkiem
Stowarzyszenia Architektów Polskich. Od 1945 roku pracował w Wydziale
Nadzoru Budowlanego Zarządu m. st. Warszawy nad odtworzeniem
dokumentacji architektonicznej zniszczonych zabytków. W roku 1948
powierzono mu zaprojektowanie gmachu Akademii Sztabu Generalnego.
W roku 1952 został wcielony do zawodowej kadry oficerskiej w Służbie
Budownictwa, następnie został szefem Wojskowej Inspekcji
Architektoniczno-Budowlanej i Naczelnym Architektem Wojska
Polskiego, awansował do stopnia porucznika. W roku 1969, po
aresztowaniu jego syna Andrzeja i relegowaniu go z Akademii Medycznej za
krytykę władz stalinowskich, Narcyz Szwedziński został usunięty z wojska
i przeszedł na emeryturę.
Po zakończeniu wojny, która zamieniła w gruzy
jego warszawskie mieszkanie przy ul. Świętojerskiej, mieszkał w Podkowie
Leśnej. Państwo Szwedzińscy wybudowali letni domek w Podkowie
Zachodniej przy ul. Sokolej i zamieszkali tam z trojgiem dzieci.
Synowie uczęszczali do szkoły podstawowej, mieszczącej się w baraku obok
Kasyna. W roku 1960 Narcyz Szwedziński objął funkcję Przewodniczącego
Komisji Budowy Szkoły – u boku Honorowego Przewodniczącego,
którym został Tadeusz Baniewicz. Wiceprzewodniczącym był Lech
Dzikiewicz. Komisja doprowadziła do zatwierdzenia nowego projektu
architektonicznego i technicznego szkoły na uzyskanym terenie przy
ul. 1 Maja – dziś Jana Pawła II – 20 (projekt wcześniejszy z lat
pięćdziesiątych okazał się niemożliwy do zrealizowania ze względów
technicznych). Komisja, choć powołana przez miejscową Radę Narodową,
stała się przedmiotem ataków ówczesnych władz państwowych
i wojewódzkich, które politycznie dyskredytowały inicjatorów budowy
szkoły. Przez wiele lat trwała burzliwa kampania przeciwko inż.
Szwedzińskiemu i innym członkom Komisji (liczne interwencje, donosy
m.in. do Komitetu Wojewódzkiego PZPR). Dzięki nieugiętej postawie
społeczników pokonano trudności w zatwierdzeniu lokalizacji i projektu
technicznego oraz zdobyciu środków. Inżynierowi, pełniącemu społecznie
nadzór, udało się doprowadzić do zakończenia budowy szkoły w latach
1963-1964. Niemożliwe okazało się zatwierdzenie patrona:
Komisja domagała się patronatu Powstańców Warszawskich, władze partyjne
– Hanki Sawickiej; ostatecznie zmieniono patrona na Bohaterów
Warszawy. W latach 1969-1971 Narcyz Szwedziński na
wniosek nauczycielki plastyki, Ireny Dzikiewicz, bezinteresownie opracował
oryginalny projekt Pawilonu Wychowania Młodzieży przez Sztukę.
Założenia programowe oraz sam projekt zostały zaakceptowane przez
ówczesne Ministerstwo Oświaty i Wychowania, a także Dyrekcję Muzeum
Narodowego i Wydziału Pedagogiki UW. Jednak później Ministerstwo –
mimo poparcia takich autorytetów, jak prof. Stanisław Lorentz, prof.
Kazimierz Michałowski, prof. Irena Wojnar – wstrzymało
realizację tego pomysłu.
W roku 1984, uwzględniając demograficzne
potrzeby Podkowy Leśnej, Lech Dzikiewicz za zgodą władz miasta powołał
Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły z Narcyzem Szwedzińskim jako
Honorowym Przewodniczącym. Szwedziński bezinteresownie opracował pełną
dokumentację urbanistyczno-architektoniczną. Po wielu jego
staraniach kuratorium zaakceptowało projekt i zapewniło
finansowanie całości. W roku 1986 ówczesna Miejska Rada Narodowa
w Podkowie Leśnej, znając trudności w funkcjonowaniu szkoły (nauka
odbywała się na dwie zmiany w trzech budynkach na terenie miasta),
wstrzymała prace nad jej rozbudową. Narcyz Szwedziński do końca życia
interesował się zapewnieniem godziwych warunków pracy nauczycielom
i uczniom podkowiańskiej szkoły, a także innymi pracami nad rozwojem
miasta-ogrodu, do którego był bardzo przywiązany. Szkołę tę
ukończyło jego troje dzieci: Andrzej – lekarz, Rafał – architekt
wnętrz, Magdalena – redaktor. Narcyz Szwedziński
został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,
Medalami za Zasługi dla Obronności Kraju, Złotą Odznaką SARP i Odznaką
Zasłużonego Działacza Kultury. W roku 1992 Towarzystwo Przyjaciół
Miasta-Ogrodu Podkowa Leśna uhonorowało go Odznaką Honorową „Zasłużony dla Podkowy Leśnej”. Zmarł 13 sierpnia 1993 roku. Pochowany jest wraz z żoną Eugenią na Cmentarzu Bródnowskim.
Grażyna Zabłocka
Dziękuję Pani Bożenie Durskiej za zgodę na wykorzystanie materiałów z „Głosu Podkowy” nr 9(42) z 1993 roku.