PODKOWIAŃSKI MAGAZYN KULTURALNY, nr 73

Zofia Broniek

Bohdan Skaradziński (1931–2014)


skaradzinski-legitymacja.jpg

Obchodzimy dziewięćdziesięciolecie Podkowy Leśnej. Fakt ten zmusza nas do spojrzenia wstecz, obejrzenia się wokół siebie poprzez mijający czas, poprzez różne jego fazy. Ale najbardziej przenikającym człowieka zdarzeniem jest jego zaistnienie w rzeczywistości społecznej, gdy mijają wojny, powstania, „czas smutku i czas nadziei”, gdy poznajemy się w życiu zbiorowym i jednostkowym. W takim napięciu rodzi się także sztuka, literatura, muzyka. W minionym, wymienionym czasie poznaliśmy się dobrze. Wiele wybitnych osób mieszkających w Podkowie i ludzi spoza Podkowy wniknęło w ten klimat w sposób niezwykle głęboki. Zawdzięczamy im wyczulenie na ludzki los i wspólne działania.

Bohdan Skaradziński, człowiek wszechstronnie twórczy, był małym chłopcem, gdy znalazł się w naszym mieście. Uczęszczał tu do konspiracyjnego gimnazjum, a po wojnie uczył się w warszawskich liceach, ukończył studia w SGPiS i w 1976 otrzymał doktorat na Wydziale Socjologiczno-Ekonomicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Mieszkając w Warszawie, aktywnie działał w harcerstwie i sam też założył organizację konspiracyjną pod nazwą DRZAZGA (prowadził działalność również pod pseudonimami: „Józef”, „Grabiec”, „Doktor Piotr”, „Jan Brzoza”). Organizacja ta została rozbita przez Urząd Bezpieczeństwa. W 1952 roku Bohdan Skaradziński został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia, najpierw w zakładzie karnym w Warszawie, następnie we Wronkach i w Raciborzu. Po amnestii został uniewinniony na wniosek ministra sprawiedliwości. Oprócz pracy w Biurze Projektów Inżynierii Miejskiej był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Więź”. W okresie tak zwanego karnawału „Solidarności” otrzymał od Tadeusza Mazowieckiego zaproszenie w charakterze obserwatora na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” (wrzesień–październik 1981). Po 13 grudnia 1981 współpracował ze strukturami podziemnej „Solidarności”, z wieloma niezależnymi pismami i wydawnictwami.

Wraz z proboszczem, księdzem Leonem Kantorskim, i czterema innymi osobami (Andrzejem Gazdą, Jankiem Jarco, Oskarem Koszutskim, Jackiem Wojnarowskim) założył Parafialny Komitet Pomocy Bliźniemu i był wieloletnim jego prezesem. Komitet liczył około 20 osób. Bohdan zainicjował również niedzielny cykl „Spotkań z autorem” w Podkowie — z czołowymi postaciami polskiej kultury i polityki. Odbywały się one od roku 1982 do wyborów w 1989. Przypomnę niektóre nazwiska prelegentów: Władysław Bartoszewski, Adam Bień (w Podkowie znalazł się człowiek — Zbigniew Maros, który sfinansował wydanie wspomnień Bienia w wydawnictwie „Przedświt”), dalej — Ryszard Bugaj, Andrzej Czuma, Andrzej Drawicz, Marek Edelman, Dariusz Fikus, Maciej Gutowski, Joanna Jaraczewska (wnuczka Józefa Piłsudskiego), Marek Jurek, Andrzej Kijowski, Jerzy Kropiwnicki, Zofia Kuratowska, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, Andrzej Machalski, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Anna Radziwiłł, Andrzej Wajda, Anna Walentynowicz, Zbigniew Romaszewski, Tomasz Burek, Jan Walc, aktorzy: m.in. Józef Duriasz, Maria Dłużniewska, Maria Chwalibóg.

Wielkim wydarzeniem tego okresu były spotkania ekumeniczne w podkowiańskim kościele. Na zaproszenie proboszcza przybyli oo. bazylianie i w obecności ludzkich tłumów odprawiono mszę św. w intencji pojednania polsko-ukraińskiego, zapoczątkowując proces zacierania wzajemnych żalów i pretensji. Odbywały się także spotkania z Ormianami i wyznawcami Kościoła Ewangelicko-Reformowanego oraz innych religii.

Bohdan Skaradziński był również znakomitym organizatorem i inicjatorem dni Kultury Chrześcijańskiej Mazowsza Zachodniego w Podkowie i okolicy. Pracował z komitetem, który tworzył zespół bardzo zdyscyplinowany. W czytelni odbywały się spotkania dyskusyjne, organizowano wernisaże wystaw wybitnych malarzy i fotografików. Przez wiele lat w każdą niedzielę wydawano leki i żywność osobom potrzebującym, punkt medyczny był profesjonalnie przygotowany przez lekarzy, farmaceutów i pielęgniarki. Szeroko pojęta aktywność dawała poczucie wolności i z czasem doprowadziła nas do Komitetu Obywatelskiego.

Pasją Bohdana Skaradzińskiego była historia Polski, szczególnie pojednanie polsko-ukraińskie i współżycie Polaków z narodami ze wschodu. O problemach tak dla niego ważnych napisał książkę, wielokrotnie wydawaną pod pseudonimem Kazimierz Podlaski, a zatytułowaną Białorusini, Litwini, Ukraińcy. W 1985 roku otrzymał za nią Nagrodę Kulturalną „Solidarności”.

Za kolejną książkę historyczną Polski rok 1919, wydaną w Warszawie i Londynie, w roku 1989 otrzymał Nagrodę im. Jerzego Łojka. Został uhonorowany nagrodą im. Bolesława Prusa przyznaną przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich za całokształt twórczości.

Pozostałe nagrody i wyróżnienia, którymi został odznaczony, są następujące: w 2005 roku za wybitną aktywność wyróżniono go tytułem Honorowego Obywatela Miasta Ogrodu Podkowa Leśna. W 2007 roku odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2010 honorowym wyróżnieniem „Mecenas Kultury” za wspieranie działalności kulturalnej na terenie powiatu grodziskiego.

Pozwalam sobie przytoczyć słowa wygłoszone przez dyrektora Grzegorza Dąbrowskiego na pogrzebie śp. Bohdana Skaradzińskiego:

„Życiowy optymizm, waga, jaką należy przywiązywać do relacji z sąsiadami i ewangeliczna miłość bliźniego — te nauki pozostaną w moim sercu na zawsze. Wyrażam raz ostatni swoje podziękowanie. Panie Bohdanie, dziękuję. Odpoczywaj w spokoju”.

Pogrzeb odbył się 10 maja 2014 roku.




PODKOWIAŃSKI MAGAZYN KULTURALNY  —> spis treści numeru