Antoni Gawiński (1876-1954)

Artysta wszechstronny. Malarz, pisarz, ilustrator, krytyk sztuki. Projektował witraże, mozaiki, ekslibrisy, kostiumy i dekoracje teatralne. Uznawany jest za polskiego reprezentanta symbolizmu i warszawskiej secesji.
Urodził się w Warszawie jako syn Jana i Wandy z Jeziorańskich (krewnych Norwida). Wczesne dzieciństwo spędził na wsi w powiecie olkuskim. Po powrocie do stolicy uczył się w Realnej Szkole Wojciecha Górskiego, gdzie zdobył średnie wykształcenie ogólne. Pierwszym etapem jego zawodowej edukacji była prywatna pracownia Wojciecha Gersona, a od 1894 roku prowadzona przez tego wybitnego malarza i pedagoga Warszawska Szkoła Rysunkowa (oficjalnie zwana Klasą Rysunkową).
W 1896 roku wyjechał do Krakowa. Tam został zakwalifikowany na kurs rysunkowy Jacka Malczewskiego, a następnie Teodora Axentowicza. Na krótko wyjechał do Akademii w Monachium. Wrócił do Krakowa i kontynuował naukę w pracowni Jacka Malczewskiego, ale wkrótce powrócił do Warszawy.
Ożenił się z kuzynką, Ireną Jeziorańską, o której w liście do przyjaciela napisał z entuzjazmem, że „nie wszystkie żony są wielbicielkami tego wszystkiego, co odbiega od głębszej myśli i wielkiej czci Piękna”. Małżeństwo zamieszkało na Starym Mieście.
W 1905 roku kontynuował prace nad cyklem „Królowie polscy”. Dzieło inspirowane twórczością Matejki składało się z 40 portretów i zostało zaprezentowane w czerwcu tego roku.
W latach 1915-1916 prowadził Warszawskie Warsztaty Artystyczne w celu zatrudnienia bezrobotnych artystów.
Podczas II wojny światowej pozostał w Warszawie. Uczył rysunku w szkole dla dzieci robotniczych przy ul. Przemysłowej. Wykładał historię sztuki w Szkole Zgromadzenia Kupców i w Szkole Malarstwa Contiego.
Po Powstaniu Warszawskim został wysiedlony do Kamieńska w powiecie piotrkowskim. Mieszkanie Gawińskich na Starówce zostało spalone, bezpowrotnie zginęło wiele prac malarskich, rysunkowych, literackich.
Po wojnie Antoni Gawiński zamieszkał z żoną w jej majątku w Laskowie- Głuchach, w dworku będącym rodzinnym domem Norwida.
Pod koniec życia chorował na serce. Do ostatnich chwil tworzył – malował, rysował, spisywał wspomnienia („Kartki z przeszłości”).
Zmarł w 1954 roku. Pochowany jest na cmentarzu parafialnym w Niegowie.
Był artystą cenionym za życia. Pozostawał na uboczu swarów i rozgrywek tzw. życia artystycznego. Przez cały czas malował obrazy o tematyce baśniowej, fantastycznej, historycznej, religijnej.
Rzadko mamy okazję obcowania z dziełami tego artysty. Wiele jego prac o tematyce religijnej spotkać można w kościołach, np. Świętego Michała Archanioła w Dęblinie, Świętą Teresę w Ząbkach, Świętego Jana Chrzciciela w Sadownem, Madonnę z Dzieciątkiem i Świętymi w Niegowie, w Bielsku w Kościele Narodzenia NMP .
W podkowiańskiej świątyni, w dużej złoconej ramie z dwoma skrzydłami na wota znajduje się olejny obraz przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem, namalowany przez Antoniego Gawińskiego w 1934 roku. Jest on darem parafian dla pierwszego proboszcza, ks. Bronisława Kolasińskiego – miłośnika malarstwa.

Grażyna Zabłocka

 <– Spis treści numeru