Józef Regulski
Urodził się 10 marca 1886 roku w Warszawie. Był jednym z pięciorga dzieci
Juliusza i Bronisławy z Chodakowskich. Ojciec pracował na Kolei
Warszawsko–Wiedeńskiej, najpierw w Grodzisku Mazowieckim, potem
w Zawierciu, a następnie w Kutnie jako naczelnik stacji kolejowej. Bliźniaczym
bratem Józefa był Bronisław – generał WP, oficer znany z autorstwa rozkazu
do Bitwy Warszawskiej 1920 roku.
Pozostałe rodzeństwo to: Jan Janusz, Tadeusz, Alicja.
W 1905 roku Józef ukończył średnią szkołę techniczną Swiecimskiego
w Warszawie, następnie przez trzy lata odbył praktykę w fabrykach w Zawierciu.
W latach 1910-1914 pracował w Dziale Technicznym Kolei
Warszawsko–Wiedeńskiej w Warszawie. Jako urzędnik tej kolei podczas
I wojny światowej został ewakuowany do Rosji (podobnie jak jego bracia –
Bronisław i Jan). W Piotrogrodzie (Petersburgu) pracował w Parowozowni
Kolei Państwowych jako maszynista. Tam zastała go rewolucja bolszewicka
1917 roku. Znalazł się w obozie cywilnych repatriantów, rewidowany
i zatrzymywany przez różne patrole, przez Jamburg powoli przedostał się do
Warszawy. Od 1925 roku zamieszkał w Zarybiu – majątku w Podkowie Leśnej,
należącym do brata Janusza, który tu zbudował dwór i założył gospodarstwo
rolniczo–hodowlane. Józef zajmował się administrowaniem tego
gospodarstwa, które było znakomicie prowadzone. Tu w 1934 roku urodził się
jego syn, Juliusz.
Po wybuchu II wojny, gdy młodszy brat Janusz oddany był Straży
Obywatelskiej przy Prezydencie Stefanie Starzyńskim i walczył w stolicy,
Józef opiekował się rodziną, pomagał w organizowaniu opieki nad
wysiedlonymi, ukrywającymi się, tu wystawiano fałszywe dowody zatrudnienia
w gospodarstwie, co chroniło od wywiezienia na roboty do Niemiec. Od 1940
do 1942 roku był Prezesem Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) na powiat
Grodzisk Mazowiecki 25 lipca 1942 roku Józef został aresztowany przez SS-
manów w Zarybiu, wówczas jego żona, Irena była w zaawansowanej ciąży.
Powodem aresztowania była przynależność do organizacji konspiracyjnych.
Osadzony na Pawiaku, znalazł się w kolumnie sanitarnej, był prawą ręką
lekarza, Zygmunta Śliwickiego, szefem ds. konspiracyjnych i łączności.
Członkowie kolumny sanitarnej, mając prawo poruszania się po całym
więzieniu, pod pozorem nadzoru sanitarnego realizowali różne zadania
konspiracyjne: ostrzegali, dostarczali prasę podziemną. Z. Śliwicki
w Meldunku z Pawiaka (Warszawa 1974) wspomina Józefa Regulskiego
następująco:
„Cechowała go wielka troskliwość w stosunku do współwięźniów. Niezależnie
od kontaktów udzielał nowo aresztowanym wskazówek dotyczących ich
samoobrony w czasie przesłuchań. Zręcznie odbierał od nowo aresztowanych
różne dowody obciążające”.
W sierpniu 1943 roku w wielkim transporcie więziennym Józef Regulski został
wywieziony do Oświęcimia, znalazł się w katowni obozu – Brzezince. Po pół
roku, razem z innymi więźniami, przewieziony zostaje do Saksonii, do obozu
w Kaufering. Tam pracował w podziemnej fabryce śmigieł samolotowych. Pod
grozą niemieckich pejczów, zmuszany w warunkach głodowych do
morderczego wysiłku, padł z wycieńczenia. Dzięki pomocy współwięźnia Romana Grotowskiego,
podczas ofensywy armii amerykańskiej trafił do Dachau. Uwolniony przez
armię amerykańską z obozu, umieszczony w szpitalach polowych,
przez wiele tygodni odzyskiwał siły. Stęskniony za rodziną i krajem uciekł ze
szpitala i 15 sierpnia 1945 roku przekroczył granicę w Dziedzicach. Wrócił do
Podkowy Leśnej „jak strzęp człowieka”.
Czekała na niego żona z synkiem Juliuszem i urodzoną po jego aresztowaniu
córką, Urszulą.
Po wojnie pracował jako kasjer w Wydziale Komunikacji Pomocniczej Autobusowej (do
1948), w Elektrycznych Kolei Dojazdowych
i w Kierownictwie Gospodarczo–Administracyjnym PKS.
W 1952 roku przeszedł na emeryturę.
W latach 1957-1960 był zastępcą przewodniczącego Osiedlowej Rady
Narodowej w Podkowie Leśnej. Służył pomocą i doświadczeniem
w rozwiązywaniu trudnych zagadnień organizacyjnych, związanych z rozwojem
Podkowy Leśnej. Cieszył się zaufaniem i autorytetem u mieszkańców
miasta–ogrodu.
Za walkę z okupantem hitlerowskim otrzymał w 1967 roku Krzyż Kawalerski
Orderu Odrodzenia Polski. Mieszkał w Podkowie Leśnej przy ul. Żeromskiego
16. Zmarł 25 X 1973 roku. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim.
Młodszy brat Józefa, uznawany za ojca chrzestnego Podkowy Leśnej – Janusz
Regulski, dedykując swoje wspomnienia bratanicy, Urszuli Regulskiej, wyraził
się o jej ojcu tymi słowami:
Był nie tylko Bratem, ale i wiernym, oddanym przyjacielem.
Grażyna Zabłocka
Aurelia Jaworska
Urodziła się w Chełmie (woj. lubelskie) 1
grudnia 1891 roku. W latach 1918-1922 uczyła się w Szkole
Rysunku im. Wojciecha Gersona i szkole Malarstwa Konrada
Krzyżanowskiego w Warszawie, potem w okresie 1922-1923
w Szkole Zdobnictwa Artystycznego w Wiedniu, a w 1926 roku
studiowała rzeźbę w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod
kierunkiem Tadeusza Breyera. Uprawiała wiele dyscyplin
artystycznych: rzeźbę – pracując w drewnie i kamieniu, malarstwo
sztalugowe, grafikę (ilustracja), robiła projekty zdobienia kryształów.
W 1929 roku uczestniczyła w powszechnej Wystawie Krajowej
w Poznaniu, zorganizowanej dla uczczenia dziesięciolecia niepodległości
Państwa, a także, do wybuchu wojny, w wystawach Towarzystwa
Zachęty Sztuk Pięknych i Instytucie Propagandy Sztuki. W 1945 roku
brała udział w wystawach Okręgu Warszawskiego Związku Polskich
Artystów Plastyków. W latach 1946-1948 pracowała w hutach
szkła na Śląsku. Nie jest znana data jej śmierci.
Aurelia Jaworska jest autorką figury Matki Bożej, wzniesionej w miejscu wmurowania
kamienia węgielnego miasta Podkowa Leśna (25 listopada 1925 roku).
Rzeźba wykonana z białego marmuru, na wysokim cokole
z czerwonego piaskowca, na którym z tyłu wyryte jest imię i nazwisko
rzeźbiarki.
Zofia Broniek
Na podstawie: Artyści Plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945-1970. Słownik biograficzny, Wyd. Okręg Warszawski ZPAP, Warszawa 1972.
Teodozjusz Jankowski
Syn Antoniego i Eufemii z Łażniewskich, ur. 29 maja 1882 roku w Warszawie, zmarł tamże w kwietniu 1944 roku. W czasach powstawania Podkowy Leśnej pracował jako dyrektor w warszawskim Banku Spółek Zarobkowych, instytucji żywotnie zainteresowanej tworzeniem tego szczególnego miasta–ogrodu. Wraz z najbliższymi: żoną i dziećmi – był jednym z pierwszych mieszkańców, początkowo wynajmując lokum w sezonie letnim u przyjaciół w willi Gayczaków. W latach trzydziestych XX wieku nabył willę „AIDA” (dawn. ul. Pocztowa 4, obecnie ul. Iwaszkiewicza 7) od Anny Iwaszkiewiczowej – córki Stanisława Lilpopa. Aktywnie uczestniczył w tworzeniu wizerunku miasta, m.in. będąc kilkakrotnie, przed 1939 rokiem, w składzie Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Miasta–Ogrodu Podkowa Leśna. Jego żona Janina mieszkała do śmierci w 1966 roku w Podkowie Leśnej.
Krzysztof Cichowski
<– Spis treści numeru